مراحل زایمان به سه مرحله تقسیم می‌شود: مرحله اتساع، مرحله دفع و مرحله جفت. مرحله اتساع (باز شدن) طولانی‌ترین مرحله است، در حالی که مرحله تولد نوزاد (بیرون راندن) ۳۰-۶۰ دقیقه و مرحله زایمان جفت از چند دقیقه تا ۶۰ دقیقه طول می‌کشد.
مراحل زایمان
اکثر پزشکان زایمان را به سه مرحله‌ی مجزا تقسیم می‌کنند. مرحله‌ی اول شامل باز شدن دهانه رحم است که باعث می‌شود نوزاد از کانال زایمان عبور کند. این مرحله خود شامل مراحل زود (دهانه‌ی رحم از ۴ تا ۵ سانتیمتر باز است.) فعال (۸ – ۴ سانتیمتر) و تغییر ( ۸ تا ۱۰ سانتیمتر) می‌باشد. مرحله‌ی دوم تولد نوزاد و مرحله سوم زایمان جفت است. مرحله چهارم بهبود است در طول این سه مرحله، رحم از شکل یک گلابی به شکل یک تیوب در می‌آید.
مرحله‌ی اول اتساع: مرحله‌ی زود
در این مرحله از مرحله‌ی اول زایمان، انقباضات رحمی دهانه رحم را نازک و تا ۴ سانتیمتر باز می‌کنند. این مرحله طولانی‌ترین مرحله است و اگر نوزاد اولتان است بین ۱۲ تا ۱۸ ساعت طول می‌کشد. شما به تدریج افزایش قدرت مدت و تعداد انقباضات را حس خواهید کرد.
در این مرحله از مرحله‌ی اول، انقباضات رحمی شدیدتر و دردناکتر از دردهای دوران عادت‌های ماهانه نیستند و شما قادر به تحمل آنها و استراحت بین آنها هستید. در طول این مرحله از زایمان، خیلی از خانم‌ها ترجیح می‌دهند در خانه بمانند تا استراحت کنند. وعده‌های غذای کمی بخورید و مایعات زیادی بنوشید. در این مرحله ممکن است کیسه‌ی آمنیوتیک پاره شود یا نشود.
وقتی کیسه‌ی آمنیوتیک پاره می‌شود مایع گرم و شفافی از واژن ترشح می‌شود. وقتی دردها و انقباضات رحمیتان هر پنج دقیقه شروع شد و هر کدام یک دقیقه طول کشید با پزشک زنان و زایمان خود تماس بگیرد. (نشانه دیگری که باید با پزشک خود تماس بگیرید این است که در طول انقباضات دیگر نتوانید راه بروید و حرف بزنید.) پزشک می‌تواند به شما کمک کند تا تصمیم بگیرید چه وقت به بیمارستان بروید. این تصمیم بستگی به پر خطر بودن حاملگی‌تان، پاره شدن کیسه‌ی آمنیوتیک، میزان درد شما و نگرانیتان دارد.
اگر بسیار نگران و عصبی هستید می‌توانید به بیمارستان مراجعه کنید و معاینه شوید. اگر نشانه‌هایی که داشتید علامت زایمان نبودند شما را با اطلاعاتی مثل سلامت نوزاد و انتظاراتی که باید در ساعات آینده داشته باشید مرخص می‌کنند.
مرحله‌ی دوم مرحله اتساع: مرحله‌ی فعال
وقتی به بیمارستان رسیدید، دهانه رحم شما احتمالاً ۳ الی ۴ سانتیمتر باز خواهد شد و وارد مرحله‌ی فعال زایمان می‌شوید. پرستار یا پزشک شما را معاینه خواهد کرد تا روند زایمان شما را تحت نظر داشته باشند. پزشک میزان ضربان قلب نوزادتان را بررسی می‌کند. اگر حال نوزادتان خوب است دیگر نیازی به بررسی‌های بیشتر نخواهد بود.
در صورتیکه می‌خواهید در بیمارستان زایمان کنید، پرستار بعد از رسیدن شما به آنجا از شما رگ می‌گیرد. هنگامی که حاملگی‌تان از نوع پرخطر نباشد و نیازی به دارو نداشته باشید احتمالاً به رگ گرفتن نیازی نباشد. با این حال اگر آب بدنتان کم باشد یا اگر مطمئن هستید که می‌خواهید در طول زایمان بیهوش شوید رگ گرفتن لازم است.
در طول مرحله‌ی فعال زایمان که معمولاً بین ۳ الی ۴ ساعت طول می‌کشد، انقباضات رحمی نوزاد را به سمت پایین می‌کشد، بنابراین سر نوزادتان به دهانه رحم فشار وارد می‌کند. انقباضات شدیدتر و زمان آنها ۳ الی ۵ دقیقه می‌شوند و منظم اتفاق می‌افتند. شما احساس فشار بیشتر روی ناحیه‌ی پرینه و مقعد خواهید داشت تا دهانه رحم ۴ تا ۸ سانتیمتر باز شود. همچنین ممکن است احساس کمر درد یا فشار و کشیدگی در بالای استخوان پوبیک داشته باشید. از آنجا که میلی به غذا نخواهید داشت حفظ آب بدن با خوردن مایعات یا یخ مهم است.
حرکت کردن و تنفس‌های زایمان به شما در کنترل دردتان کمک می‌کنند.
در طول زایمان در هر ساعت مثانه‌ی خود را خالی کنید این باعث می‌شود اندکی احساس راحتی کنید و همچنین حرکت به سمت دستشویی و راه رفتن باعث می‌شود نوزاد به سمت پایین حرکت کند و لگنتان باز شود. حالت‌های مختلف را امتحان کنید. دراز بکشید، روی زانوها بنشینید، به یک سمت خود دراز بکشید و…. تا ببینید در کدام حالت راحت هستید اگر امکانش هست زیر آب ولرم بروید.
پرستارها نیازهای شما مثل ماساژ یا قرار دادن کیسه‌ی آب یخ یا گرم را برآورده می‌کنند. همچنین در تغییر حالت به شما کمک می‌کنند. اکنون وقت خجالت کشیدن برای بیان نیازهایتان نیست.
مرحله‌ی سوم مرحله اتساع: فاز تغییر
وقتی انقباضات رحمی شدیدتر شدند، پزشک به شما خواهد گفت که وارد فاز تغییر شده‌اید. این زمانی است که انقباضات دهانه رحم را از هشت سانتیمتر به ده سانتیمتر باز می‌کنند. این مرحله برای بعضی از خانم‌ها سخت‌ترین مرحله است. آنها خسته هستند و انقباضات سخت‌تر و سریع‌تر آنها را اذیت می‌کند. همچنین فاصله‌ی زمانی بین انقباضات برای استراحت کمتر است. خوشبختانه این فاز زایمان کوتاه‌ترین مرحله است و بین ۱۵ دقیقه تا ۱ ساعت طول می‌کشد در کل بیست انقباض رحمی است. درست زمانی که حالت تهوع دارید و داد می‌زنید که «دیگر نمی‌توانم!» همه چیز تمام می‌شود و شما برای زایمان نوزاد آماده می‌شوید. با این حال، اگر دهانه رحم شما کامل باز نشود باید تکنیک‌های تنفسی را اجرا کنید تا نوزادتان به دنیا بیاید، در غیر این صورت پزشک باید روش‌های دیگر را اعمال کند.
مرحله‌ی دوم: زایمان
نوزاد زمانی که دهانه‌ی رحمتان کامل باز شد وارد مرحله دوم زایمان می‌شوید؛ یعنی، زمانی که نوزادتان را به دنیا می‌آورید. احتمالاً بیست دقیقه زمان بین مرحله‌ی تغییر و زور دادن وجود داشته باشد. وقتی وارد مرحله‌ی زور دادن می‌شوید با انقباضات رحمی خود همراهی کنید تا نوزاد از لگن و کانال زایمان و دهانه‌ی رحم عبور کند.
مدت زمان زور زدن
مدت زمانی که باید زور بدهید بستگی به سایز نوزاد و حالت او دارد. بعضی از خانم‌ها احساس می‌کنند با زور دادن نوزادشان یک دفعه بیرون می‌آید، ولی در حقیقت این مرحله‌ای است که می‌تواند از چند دقیقه تا چندین ساعت (به طور متوسط ۲ ساعت) طول بکشد. یعنی از زمانی که نوزاد در ابتدای واژن قرار دارد تا به دنیا آمدن او نفس‌های عمیق بکشید، در هر بار انقباضات رحمی به جلو خم شوید، تحمل داشته باشید و ماهیچه‌های شکمی خود را سفت کنید. سپس استراحت کنید و با شروع شدن انقباضات دوباره این کار را انجام دهید. همچنین ممکن است احساس درد شدید کمر داشته باشید.
ممکن است بخواهید اکنون زایمان خود را تماشا کنید. یک آئینه در زیر تخت خود قرار دهید. اکنون بهترین موقع برای دیدن نوزادتان است. همچنین اکنون زمان آن فرا رسیده که حالت بدنی خود را برای به دنیا آمدن نوزادتان به خوبی تنظیم کنید. از یک توپ زایمان برای تکیه دادن و حرکت استفاده کنید، چهار دست و پا بایستید یا به همسرتان تکیه دهید. اگر بیهوشی موضعی شده‌اید، ممکن است پاهایتان هنوز بی‌حس باشند، بنابراین آسان‌ترین روش برای شما دراز کشیدن به پهلو یا به حالت نیمه نشسته بودن است.
کمک پرستارها یا ماما
پرستارها یا ماما وقتی در حال زور دادن هستید از پاهای شما حمایت می‌کنند. اگرچه این کار دشوار است ولی شما به اندازه‌ی مراحل قبل به آن توجه نمی‌کنیدف چون به پایان نزدیک شده‌اید کاملاً درگیر به دنیا آوردن نوزاد هستید. انقباضات احتمالاً درد کمتری دارند و احتمالاً هر ۳ تا ۵ دقیقه اتفاق می‌افتند. برای هر انقباض سه فشار و زور انجام دهید تا انرژی خود را هدر ندهید.
وقتی سر نوزادتان بیرون می‌آید پزشک به شما اطلاع می‌دهد که سر نوزادتان قابل مشاهده است. سر نوزادتان قسمت پرینه‌تان را باز می‌کند و حتی آن را می‌شکافد. احتمالاً شما احساس سوزش شدید می‌کنید، ولی فشار سر نوزادتان به سرعت عصب پایانی پرینه را سست می‌کند. سپس احساس فشار و حرکت در روده‌ی خود خواهید داشت. در این لحظه، کل بدن برای تولید اکسی‌توسین بیشتر تلاش می‌کنند و باعث ایجاد انقباضات بیشتری می‌شوند تا ماهیچه‌های شکمی و لگن شروع به کار کنند و فشار بیشتری روی رحم ایجاد کنند. در نهایت سر نوزادتان پدیدار می‌شود سپس یک شانه و سپس شانه‌ی دیگر. بقیه‌ی قسمت‌های بدنش به آسانی بیرون می‌آیند و تولد نوزادتان کامل می‌شود.
مرحله ی سوم: زایمان جفت
در حالی که نوزادتان اولین نفس‌های خود را در این دنیا می‌کشد، ماراتون زایمان نوزادتان ادامه دارد. بعد از اینکه بند ناف نوزادتان بریده شد، شما انقباضات بیشتری احساس می‌کنید. این انقباضات شدت کمتری دارند و حتی ممکن است متوجه آنها نشوید و نوزادتان توجه شما را به خود جلب خود کند. این مرحله سوم زایمان کوتاه است و بین ۳۰ – ۵ دقیقه طول می‌کشد تا جفت از رحم خارج شود.
اگر رحمتان در خارج کردن جفت به کمک نیاز داشته باشد ممکن است به شما پیتوسین تزریق کنند. پیتوسین از طریق عضلانی یا وریدی تزریق می‌شود. پزشک احتمالاً شما رحم را ماساژ می‌دهد تا رگ‌های خونی گرفته نشوند و جریان خون راحت‌تر باشد. در پایان پزشک قسمت‌های شکافته شده را در صورت نیاز می‌دوزد و بخیه می‌زند تا خونریزی کم شود.
بازنگری مسکن‌ها
در طول مرحله‌ی فعال زایمان، خیلی از خانم‌ها حتی آنهایی که بدون داروهای وریدی شروع به زایمان می‌کنند، درخواست داروهای مسکن عضلانی یا وریدی می‌کنند. آیا باید این داروها را مصرف کنید؟ تا زمانی که وارد مرحله‌ی فعال زایمان نشده‌اید، تصمیم‌گیری دشوار است. شما در حالی که نوزادتان را به دنیا می‌آورید، نمی‌توانید اتفاقات ممکن را پیش‌بینی کنید، بنابراین بهترین کار این است که نسبت به اتفاقات آماده باشید.
اینکه یک زن چگونه می‌تواند درد زایمان را تحمل کند به خیلی چیزها بستگی دارد که شامل استرس، خستگی، ترس، مدت زایمان و حالت نوزاد می‌باشند. ممکن است از خودتان تعجب کنید. درد زایمان با دردهای دیگری که احتمالاً در طول زندگی تجربه می‌کنید، متفاوت است. این دردی است که در آخر به نتیجه می‌رسد. از طرفی قرار است به دردی که دارید بیندیشید و در عین حال از طرف دیگر هیجان به دنیا آمدن نوزادتان را خواهید داشت.
ممکن است با تشویق و اعلام پیشرفت زایمان به شما انرژی ادامه‌ی زایمان را بدهند. برای مثال اگر بشنوید که دهانه‌ی رحمتان هشت سانتیمتر باز شده است، احتمالاً تشویق خواهید شد و بدون نیاز به مسکن ادامه می‌دهید.
اگر خسته شدید یا درد شدیدی داشتید، مشکلی نیست و می‌توانید درخواست مسکن کنید. اکثر خانم‌ها این کار را می‌کنند. به کسی که مسکن نمی‌خواهد مدال طلا نمی‌دهند.
روش‌های بیهوشی و بی‌حسی خطر خیلی کمی برای شما و نوزادتان دارند. پزشک به شما در تصمیم‌گیری کمک خواهد کرد و به شما خواهد گفت که چه وقت استفاده از آنها بهتر است.
مشکلات معمول زایمان
وقتی در حین زایمان مشکلات پیش می‌آید ممکن است ترسناک باشد. ولی با این حال دانستن اکثر مشکلات زایمان و چگونگی حل آنها قبل از رفتن به اتاق زایمان می‌تواند از ترس شما کم کند.
نوزاد شما نمی‌تواند زایمان را تحمل کند
اگر دستگاه کنترل ضربان قلب نشان دهد که ضربان قلب نوزادتان کم می‌شود، پزشک ممکن است اعلام کند که نوزادتان تحمل زایمان را ندارد. این به چه معناست؟ متأسفانه دستگاه کنترل قلب زیاد حساس نیست و نمی‌تواند وضعیت نوزاد را به حالت مشخص و واضح بیان کند. دکترها می‌دانند که الگوی ضربان قلب یک نوزاد سالم در طول زایمان چگونه است با این حال اگر الگوی ضربان قلب به طور معمول نباشد باز هم پزشک نمی‌تواند قطعاً بگوید چه اتفاقی می‌افتد تا وقتی که نوزاد به دنیا بیاید (و شاید حتی آن موقع هم نفهمد.)
دلایل
معمول‌ترین دلایلی که یک نوزاد قادر به تحمل زایمان نمی‌باشد مشکلات جفت، کوچک بودن بیش از حد نوزاد یا فشار روی بند ناف در اثر پیچیدگی دور گردن نوزاد یا نشستن نوزاد روی آن می‌باشند. برای دستیابی بیشتر به سلامتی نوزاد پزشک یک آزمایش pH از جنین انجام می‌دهد که از طریق گرفتن ده قطره خون از سر نوزاد انجام می‌شود. خون بررسی می‌شود تا ببینند آیا به نوزاد اکسیژن کافی می‌رسد یا نه. اگر اوضاع نوزاد خوب بود، پزشک تصمیم می‌گیرد بیشتر منتظر زایمان باشد و از طریق بررسی ضربان قلب نوزاد را تحت نظر قرار می‌دهد. در غیر این صورت سزارین را ترجیح می‌دهد.
زایمان پیشروی نمی‌کند
اگر علی رغم انقباضات رحمی شما، دهانه رحم باز نشود یا اگر انقباضات زیاد قوی نباشند تا نوزاد را به طرف پایین بیاورند پزشک به شما خواهد گفت که زایمانتان پیشروی نمی‌کند. ممکن است اگر ساعت‌ها اینگونه پیش برود خسته شوید.
در این مرحله، پزشک شدت انقباضات را با گذاشتن دستش روی شکم شما یا IUPG اندازه‌گیری می‌کند. IUPG یک لوله‌ی کوچک است که از لوله‌ی IV نازک‌تر است و بین سر نوزاد و رحم قرار می‌گیرد. اگر انقباضات زیاد قوی نباشند ممکن است پیتوسین تزریق کند تا انقباضات قوی یا تعداد آنها زیاد شوند. اگر باز هم زایمان پیشرفت نکرد، احتمالاً پزشک سزارین را اعمال کند.
دلایل
دلایل مختلفی وجود دارند که باعث می‌شوند زایمان پیشرفت نکند. این دلایل شامل بزرگ بودن نوزاد برای لگن، حالت سر نوزاد و اینکه رحم نمی‌تواند انقباضات را هماهنگ داشته باشد.
زایمان پشت
ممکن است اصطلاح زایمان پشت را شنیده باشید. در حالت معمول اگر در طول زایمان به پشت بخوابید، نوزاد در حالی که صورتش به سمت زمین است به دنیا می‌آید. بعضی نوزادان صورتشان به طرف سقف است (به شکل زیر توجه کنید) زایمان نوزادی که صورتش به سمت سقف است زایمان پشت نام دارد و معمولاً درد زایمان بین انقباضات از بین نمی‌رود چون سر نوزاد به استخوان دمبالچه یا ستون فقرات فشار می‌آورد.
عفونت داخل مایع آمنیوتیک (IAI)
در طول زایمان اگر تب همراه با درد رحم داشته باشید یا مایع آمنیوتیک شما بدبو باشد، شما عفونت داخل مایع آمنیوتیک دارید. اگر تعداد زیاد معاینات واژنی، زایمان طولانی یا زخم دیواره قبل از زایمان داشته باشید در معرض عفونت قرار می‌گیرید.
عفونت داخل مایع آمنیوتیک می‌تواند شما را به شدت مریض کند و باعث شود نوزادتان نیز دچار عفونت شود. اگر پزشک IAI را در شما تشخیص دهد تا زمان زایمان به شما آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند. از نوزاد هم باید آزمایش خون به عمل آورند و شاید به او هم آنتی‌بیوتیک تجویز کردند.
حدود پانزده درصد خانم‌هایی که در طول زایمان بی‌حسی واژنی دارند تب می‌کنند ولی خیلی از آنها عفونت ندارند. مشکل این است که هیچ روش سریعی برای پزشکان وجود ندارد که تشخیص دهند آیا عفونت وجود دارد یا نه. بنابراین برای پیشگیری آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کنند.
گیر کردن شانه
گیر کردن شانه یکی از دشوارترین شرایط مربوط به زایمان است. سر نوزاد پدیدار می‌شود ولی به علت حالت یا سایز نوزاد شانه‌ها در کانال زایمان گیر می‌کنند. این مشکل نادر معمولاً در نوزادان بزرگ شایع‌تر است، ولی می‌تواند در نوزادان کوچک نیز پیش بیاید. متأسفانه راهی برای پیش‌بینی این شرایط نیست. پزشک ممکن است برای به دنیا آمدن نوزاد حالت‌های دیگری را امتحان کند. ممکن است زانوهایتان را به سمت شکمتان خم کند تا زاویه‌ی لگن را عوض کند یا ممکن است حالت شانه‌های نوزادتان را به حالت بهتری تغییر دهد. در شرایط خیلی بد، پزشک ممکن است استخوان ترقوه‌ی نوزاد را بشکند یا سر نوزاد را به داخل فشار دهد و سزارین انجام می‌دهد.
زایمان با انبریک یا وکیوم
اگر نوزادتان در کانال زایمان به سمت پایین باشد و شما خیلی خسته شده باشید و نتوانید فشار دهید یا ضربان قلب نوزادتان کند شود، پزشک شما ممکن است زایمان را با انبرک یا وکیوم انجام دهد. این روش می‌تواند سریع‌تر و مفیدتر از سزارین در این شرایط باشد و خطر خیلی کمی برای نوزاد دارد.
آیا زایمان برای نوزادتان خوب است؟
در حالی که انقباضات رحمی دارید و به ضربان قلب نوزادتان گوش می‌دهید یا فشار می‌دهید تا نوزادتان به دنیا بیاید، ممکن است نگران سلامتی نوزادتان باشید. واقعیت این است که زایمان در حقیقت برای نوزاد خوب است، چون باعث می‌شود غده‌های آدرنال او مقدار بالایی هورمون‌های استرس ترشح کنند. این هورمون‌ها سیستم بدنی نوزاد را برای جنگ برای زندگی آماده می‌کنند و به ارگان‌های اصلی نوزادتان خون را جاری می‌کنند و میزان گلبول‌های سفید را در خون نوزاد زیاد می‌کنند. در حالی که نوزاد در کانال زایمان حرکت می‌کند. مایع آمنیوتیک از ریه‌های او بیرون می‌آید و راحت‌تر نفس می‌کشد.
[…] مشکلات ظاهری نوزاد تأثیر زایمان هستند و به زودی ناپدید می‌شوند. با گذشت روزها ظاهر […]