هیستروسکوپی یک روش تشخیصی و درمانی است که برای بررسی داخل رحم به کار می‌رود. این روش به پزشک اجازه می‌دهد تا مستقیماً حفره رحم، دیواره‌های داخلی آن و دهانه لوله‌های فالوپ را مشاهده کند. هیستروسکوپی یکی از روش‌های کم‌تهاجمی در زنان و زایمان است که برای تشخیص و درمان بسیاری از مشکلات رحمی استفاده می‌شود.
هیستروسکوپی چیست؟
هیستروسکوپی یک روش اندوسکوپیک است که در آن یک لوله باریک مجهز به دوربین (هیستروسکوپ) از طریق واژن و دهانه رحم وارد حفره رحم می‌شود تا پزشک متخصص زنان و زایمان بتواند داخل رحم را مشاهده کند. این روش معمولاً به دو منظور انجام می‌شود:
- هیستروسکوپی تشخیصی (Diagnostic Hysteroscopy)
- هیستروسکوپی درمانی (Operative Hysteroscopy)
انواع هیستروسکوپی
۱. هیستروسکوپی تشخیصی
این نوع برای بررسی مشکلات داخل رحمی استفاده می‌شود. پزشک با استفاده از یک هیستروسکوپ باریک، ساختارهای داخل رحم را مشاهده کرده و در صورت لزوم نمونه‌برداری (بیوپسی) انجام می‌دهد.
کاربردهای تشخیصی:
- بررسی علل خونریزی‌های غیرطبیعی رحم (مانند خونریزی‌های شدید یا نامنظم)
- ارزیابی علل ناباروری یا سقط‌های مکرر
- بررسی پولیپ‌ها و فیبروم‌های رحمی
- تشخیص چسبندگی‌های داخل رحمی (سندروم آشرمن)
- بررسی علل ضخیم شدن غیرطبیعی آندومتر
- ارزیابی ناهنجاری‌های مادرزادی رحم مانند رحم سپتوم‌دار
۲. هیستروسکوپی درمانی
در صورتی که طی هیستروسکوپی تشخیصی مشکلی شناسایی شود، ممکن است پزشک در همان جلسه از ابزارهای مخصوصی برای اصلاح آن استفاده کند.
کاربردهای درمانی:
- برداشتن پولیپ‌های آندومتر
- برداشتن فیبروم‌های ساب‌موکوزال (داخل حفره رحم)
- برداشتن یا جدا کردن چسبندگی‌های داخل رحمی
- اصلاح ناهنجاری‌های مادرزادی رحم (مانند برداشتن سپتوم رحم)
- برداشتن بقایای حاملگی پس از سقط جنین
- حذف آی‌یو‌دی (IUD) گیر افتاده در رحم
- سوزاندن آندومتر در موارد خونریزی‌های شدید و مقاوم
نحوه انجام هیستروسکوپی
آماده‌سازی قبل از عمل
- معمولاً در نیمه اول سیکل قاعدگی (روزهای ۶ تا ۱۲) انجام می‌شود.
- اگر بیمار بی‌حسی یا بیهوشی دریافت کند، نیاز به ناشتا بودن ۶ تا ۸ ساعت قبل از عمل دارد.
- در برخی موارد، پزشک ممکن است داروهایی برای گشاد کردن دهانه رحم قبل از عمل تجویز کند.
مراحل انجام
- بی‌حسی یا بیهوشی: در هیستروسکوپی تشخیصی اغلب نیازی به بیهوشی نیست، اما در موارد درمانی ممکن است از بی‌حسی موضعی یا بیهوشی عمومی استفاده شود.
- قرار دادن اسپکولوم: ابتدا اسپکولوم در واژن قرار داده می‌شود تا دهانه رحم قابل مشاهده شود.
- وارد کردن هیستروسکوپ: هیستروسکوپ از طریق دهانه رحم به داخل رحم هدایت می‌شود.
- تزریق مایع یا گاز به داخل رحم: برای بهتر دیده شدن داخل رحم، پزشک ممکن است از مایع (مانند سالین یا گاز دی‌اکسیدکربن) برای گشاد کردن حفره رحم استفاده کند.
- بررسی و انجام اقدامات لازم: پزشک دیواره‌های رحم را بررسی کرده و در صورت نیاز نمونه‌برداری یا مداخلات درمانی انجام می‌دهد.
مزایا
- کم‌تهاجمی بودن: نیازی به برش جراحی ندارد.
- دقت بالا در تشخیص و درمان: امکان مشاهده مستقیم داخل رحم.
- دوره نقاهت کوتاه‌تر: بیمار معمولاً همان روز مرخص می‌شود.
- عدم نیاز به بستری شدن طولانی‌مدت
- کاهش خونریزی و عوارض جراحی باز
- حفظ باروری در بیشتر موارد
عوارض و خطرات
این روش معمولاً ایمن است، اما مانند هر روش پزشکی، ممکن است عوارضی داشته باشد:
عوارض شایع و کم‌خطر:
- درد خفیف و گرفتگی شکم (مشابه درد قاعدگی)
- لکه‌بینی یا خونریزی خفیف طی چند روز پس از عمل
عوارض نادر ولی جدی:
- عفونت رحمی: در صورت بروز تب، ترشحات غیرطبیعی یا درد شدید، باید به پزشک مراجعه شود.
- سوراخ شدن رحم: این عارضه بسیار نادر است، اما در صورت رخ دادن ممکن است نیاز به جراحی داشته باشد.
- واکنش به مایع تزریقی در رحم: ممکن است در موارد نادر باعث تغییر در تعادل مایعات بدن شود.
- آسیب به دیواره رحم: در صورت برداشتن بافت‌های اضافی، احتمال آسیب خفیف وجود دارد.
مراقبت‌های بعد از هیستروسکوپی
- استراحت کافی در روز اول پس از عمل.
- اجتناب از رابطه جنسی و استفاده از تامپون به مدت ۳ تا ۷ روز.
- مصرف مسکن‌ها در صورت وجود درد خفیف.
- پیگیری با پزشک در صورت بروز علائمی مانند خونریزی شدید، تب، یا درد شدید.
هیستروسکوپی و بارداری
- برای ارزیابی ناباروری: هیستروسکوپی یکی از بهترین روش‌ها برای بررسی مشکلات رحمی مؤثر بر باروری است.
- درمان مشکلات رحمی: مانند برداشتن چسبندگی‌ها و اصلاح سپتوم رحم که می‌تواند شانس بارداری را افزایش دهد.
- فاصله زمانی تا بارداری: بسته به نوع مداخله انجام‌شده، پزشک معمولاً توصیه می‌کند که ۱ تا ۳ ماه پس از هیستروسکوپی برای بارداری اقدام شود.
مقایسه با سایر روش‌های تشخیصی
| روش | تهاجمی بودن | کاربرد اصلی | نیاز به بیهوشی |
|---|---|---|---|
| هیستروسکوپی | کم‌تهاجمی | بررسی و درمان مشکلات داخل رحمی | در برخی موارد |
| سونوهیستروگرافی (Saline Sonography) | غیرتهاجمی | بررسی مشکلات داخل رحمی با تزریق مایع و سونوگرافی | خیر |
| هیستروسالپنگوگرافی (HSG) | نیمه‌تهاجمی | بررسی لوله‌های رحمی و حفره رحم با ماده حاجب | خیر |
| لاپاراسکوپی | تهاجمی‌تر | بررسی و درمان مشکلات لگنی | بله |
نتیجه‌گیری
هیستروسکوپی یک روش ارزشمند برای تشخیص و درمان مشکلات رحمی است که با حداقل تهاجم و بیشترین دقت انجام می‌شود. این روش می‌تواند در تشخیص علل خونریزی‌های غیرطبیعی، ناباروری و سایر بیماری‌های رحمی بسیار مؤثر باشد. در صورت انجام تحت شرایط مناسب و توسط پزشک متخصص، هیستروسکوپی یک روش ایمن و مؤثر با کمترین عوارض است.
[…] ترانس واژینال ضروری است. گاهی در صورت لزوم، پزشک هیستروسکوپی نیز انجام می‌دهد تا از وضعیت داخلی رحم به‌طور […]